Re-integreren tussen de aardbeien en de asperges

 

 

Regen en zon wisselen elkaar af op een stralende dag in juli. Langs smalle slingerwegen door velden met aardappels, gerst en gras is het vanaf Assen een kleine tien kilometer rijden naar Hooghalen. Daar staat, een kilometer buiten het dorp zelf, de boerderij van Henk en Hiltje Sturing. 

 

Voor aan de weg staan twee borden met daarop wat er in de boerderijwinkel te koop is: Hollandse kersen, verse groente, softijs, frambozen, Elstar appels en nieuwe aardappelen. Klein daarboven staat: zondags gesloten. Want dan gaat de familie naar de kerk.

 

Zachtfruitbedrijf
Maar eerst naar achteren. De regen is net opgehouden en er waait een frisse wind over het land. Aan water is vandaag geen gebrek, hoewel een buurman toch nog de beregeningsinstallatie aan heeft staan. Achter de boerderij staat een bonte verzameling schuren, hokken en bijgebouwen. Het is kruip-door, sluip-door. De kantine is al bezet, en daarom loopt Henk Sturing naar zijn kantoor om daar te vertellen over zijn bedrijf.

 

Niet moeilijk doen, is de woordeloze boodschap van het kantoor. Overal liggen pennen, boeken, snoeren en inktcartridges, een kast met ordners en mappen staat tegen de achterwand en er passen net drie bureaus in de ruimte. Om de haverklap gaat Henks telefoon. “Dat kan straks wel’, zegt hij dan en praat verder.

 

In 1976 namen Henk en Hiltje het bedrijf van Henks vader over, toen die ziek werd. Maar al na een jaar kreeg Henk gewrichtsklachten. Hij stopte met het bedrijf en ging werken bij het waterschap, in de buitendienst.

 

“Maar het bloed kroop waar het niet gaan kon”, vertelt Henk. “Ik nam ontslag en ging droogbloemen telen, op zes hectare grond. Droogbloemen waren toen helemaal in de mode. Maar aardbeien teelde ik toen ook al.” En met de aardbeien ging Henk verder toen hij de droogbloemen vaarwel had gezegd. Er kwamen aalbessen bij, bramen, frambozen en kruisbessen. Die laatste soort is moeilijk te kweken, vertelt Henk. “Ze hebben snel last van meeldauw.” Maar je kunt er heerlijke jam van maken.

 

Zoet
Buiten staan rijen bramenstruiken die vol hangen met nog rode bramen, en hier en daar al rijpe vruchtjes. Daarnaast frambozenstruiken. De aardbeiplanten groeien in bakken met kokosvezel onder een kweektunnel. “Kokosvezel houdt de grond goed luchtig en je hebt veel minder water nodig”. Vroeger teelde hij aardbeien in de volle grond, maar dat doet tegenwoordig bijna niemand meer.

 

 

Twee Oekraïense vrouwen plukken de rijpe aardbeien en leggen ze in zwarte doosjes waar het etiket van Sturing al in ligt. Het is nog warm in de kweektunnel, en de zoete geur van aardbeien is duidelijk te ruiken. “Heb je ze al geproefd?” vraagt de vader van Henk, die komt kijken en meehelpen. De kratjes aardbeien brengt hij straks naar de koeling. 

 

Gewasbescherming
De aardbeien smaken veel zoeter en het vruchtvlees is zachter en roder dan de aardbeien die bij de meeste supermarkten te koop zijn. “Vroeger kweekte ik Elsanta”, legt Henk uit. “Maar daar ben ik mee gestopt. Dit ras heet Furore.”

 

Bijkomend voordeel: Henk heeft bijna geen gewasbescherming nodig. Alleen de Suzuki-fruitvlieg geeft problemen. Maar daar had een adviseur een goede oplossing voor: een lokstof vermengd met één gewasbeschermingsmiddel dat op de grond wordt gebruikt, dus bijna anderhalve meter onder de plantenbakken. “Die vliegen wordt daar naartoe gelokt en gaan dood. Het middel verdampt weer. Er komt dus niets op de vruchten zelf.” 

 

Vroeger gebruikte Henk veel meer gewasbeschermingsmiddelen. “Elke week spoten we ermee. En het mag, hè. Maar het ging me tegenstaan. Wat ook vaak misgaat is dat boeren een cocktail maken van die middelen. Dan kom je per middel niet boven de grens van wat mag, maar je hebt er wel vier tegelijk. Dat moet je eigenlijk niet doen.”
Aardbeien en bessen hebben veel water nodig. “Vijf jaar geleden hebben we de beregeningsinstallatie verkocht en druppelirrigatie aangeschaft. Dat scheelt heel veel water.”

 

De afgelopen jaren heeft Henk maar op één moment last gehad van droogte. Dat was twee jaar geleden, toen er net nieuwe aspergeplanten in de grond waren gezet. “Jonge aanplant heeft twee weken lang goed water nodig, meer niet. Maar er viel geen regen. Daarom hebben we voor alleen de asperges toch weer een kleine installatie gekocht. Maar we gaan kijken of dat ook met druppelirrigatie kan.”

 

Asperges
De asperges worden alleen de eerste weken handmatig gestoken bij Sturing, als ze nog onder plastic zitten. Daarna worden ze met een machine geoogst. “In Limburg lachen ze je uit als je dat vertelt, maar het werkt prima. Zij moeten arbeidsmigranten uit Oost-Europa halen, wij doen het met z’n tweeën, al zittend”, lacht hij. Hij laat een filmpje zien met een machine en een loopbandje waarop de asperges een voor een aankomen. Je hoeft ze alleen nog in een kistje te leggen. “Die machine heb ik uit Frankrijk gehaald. Tweedehands, maar hij had nog geen 500 uren gedraaid. We zijn maar gewoon in de auto gestapt op een morgen en naar Frankrijk gereden.”

 

Dagbesteding 
Maar machines of niet, er blijft nog steeds veel handwerk. Dat wordt niet alleen gedaan door de twee dames uit Oekraïne. Henk en Hiltje Sturing bieden ook dagbesteding en re-integratieprojecten aan, onder de naam LeerWerkCentrum Hooghalen. Verslavingszorg Terwille plaatst er mensen, de christelijke ggz-instelling Eleos, de gemeente Westerveld en de Reclassering. Een van de geplaatste mensen komt uit de Randstad. Hij vertelde laatst aan zijn kennissen daar: ‘Je wilt het niet geloven, maar ik ben aan het wérk!’, vertelt Henk lachend.

 

“Ze krijgen hier een soort opstapbaan, waardoor ze daarna bij een regulier bedrijf kunnen gaan werken. Anderen krijgen een resocialisatietraject. Op dit moment wonen hier drie mensen. Vorig jaar kwamen er tien Oekraïners die onderdak nodig hadden. Twee van hen heb je al zien aardbeien plukken, de anderen werken in Assen. Hun kinderen breng en haal ik naar school. We hebben kamers in de boerderij gemaakt, en die hebben ze zelf afgetimmerd.”

 

De omslag naar dagbesteding heeft alles te maken met het herseninfarct dat Henk zeventien jaar geleden kreeg. “Eerst deed ik alles samen met mijn vrouw. Ik werkte van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat, en was ook heel actief voor de Greenery. Ik deed van alles, en heel veel van alles. Maar zonder dat ik het wist, had ik een torenhoge bloeddruk gekregen. En toen kreeg ik dat infarct. Dat verandert je totale wezen, je wordt echt een ander mens. Sommige dingen kon ik niet meer. Toen kwam Johnny voor ons werken, als bedrijfsleider. En die werkt hier nog steeds.”

 

Bredere horizon

Helemaal nieuw is de zorg nou ook weer niet. Henk en Hiltje hebben twee kinderen geadopteerd en ze hebben een pleegdochter. “Daar krijg je vanzelf een wat bredere horizon van. We hadden altijd al wel jongeren in huis via De Driehoek, het toenmalige gereformeerde maatschappelijk werk.” 

 

De dagbesteding en re-integratie leveren natuurlijk ook inkomsten op. Henk vindt dat de landbouwsector er goed aan doet verder te kijken dat het eigen bedrijf. “Er zijn altijd kansen, je moet goed om je heen kijken en wat wagen.” Succes is niet gegarandeerd, weet hij. “We willen bij de asperges kijken of we ook bredere ruggen kunnen maken waarin we dubbele rijen kunnen aanplanten. Of dat in de praktijk kan, moeten we nog ontdekken.”

 

Boerderijwinkel
De boerderijwinkel ligt vol met producten van eigen grond en eigen hand. De jams, sappen en compotes maakt Hiltje zelf, er ligt witte kool, prei, bloemkool en verse knoflook in de kratten, maar er staan ook wijnen en advocaat te koop, via een andere biologische leverancier uit de buurt.

 

“We verkopen onze producten regionaal, in de provincie Drenthe. Ze gaan naar een groenteboer in Assen, naar Van der Valk in Spier, en nog wat kleinere afnemers in de horeca. En naar onze eigen winkel natuurlijk.”

 

De groente komt ook uit eigen grond. De prei- en boerenkoolplantjes staan er net in, de rode kolen zijn al mooi op weg.

 

De cliënten verzorgen de groentetuin en de helft van de oogst gaat naar de Voedselbank. “De Oekraïners kweken hun eigen groente en wij leren ze hoe dat hier moet. De ruimte en de mensen zijn hier leidend, niet het werk. Mensen die hier komen voor een traject moeten hier passen, ik moet een klik met hen hebben. Anders gaat het niet door.”

 

Aanklacht

Het herseninfarct was niet de enige tegenslag die Henk en Hiltje Sturing hebben ervaren. In 2013 werden ze beschuldigd van pgb-fraude, uitbuiting en gedwongen prostitutie.

 

“Opeens stonden hier politieagenten met kogelvrije vesten aan op het erf. Alles werd onderzocht maar er werd natuurlijk niets gevonden.

Na een tijd bleef alleen de aanklacht van fraude nog staan. Het OM bood ons een schikking aan maar dat heb ik geweigerd. Ik had immers niets misdaan. Drie jaar procederen heeft het gekost en toen waren we van alles vrijgesproken. En we waren failliet, want zo gaat dat, je verliest klanten. Ook de bank liet ons vallen. Via All4Funding hebben we geld bijeen gekregen om weer te beginnen. Volgend jaar hebben we de laatste schuld afbetaald. 

 

Ik kan nu alles loslaten. De mensen die ons dit hebben aangedaan zullen ooit verantwoording moeten afleggen, daarvan ben ik overtuigd. Ik heb van veel mensen die ik helemaal niet kende steun gekregen. Via onze dochter bijvoorbeeld. En een grote afnemer bleef ons trouw. Ik zie er leiding in van de Here, dat we hier zo doorheen gekomen zijn.”

 

Tekst en beeld: Ineke Evink

 

Dit artikel is eerder verschenen in ons magazine Verbinding, #3-2023. Verbinding is het informatiemagazine van Christen Contact Agrariërs (CCA) en CGMV agrariërs, en verschijnt vier keer per jaar.